Wat zijn calorieën en waarom zijn ze belangrijk?
Het begrijpen van het begrip calorieën is essentieel voor een gezonde levensstijl. Hoewel vaak gesproken wordt over ‘goede’ of ‘slechte’ calorieën, is dit een misvatting. Net zo goed dat calorieën geen beestjes zijn de je broeken kleiner maken. Een calorie is simpelweg een eenheid van energie, vergelijkbaar met hoe een kilogram een maat voor gewicht is. Het verschil ligt niet in de calorie zelf, maar in hoe ons lichaam de voedingsstoffen verwerkt waaruit deze calorieën afkomstig zijn.
What is heavier?
Wat is zwaarder: een kilo lood of een kilo veren?
Zijn er ‘goede’ en ‘slechte’ calorieën?
We spreken al snel over calorieën alsof het iets stoffelijks is, iets tastbaars, alsof het ergens in kan zitten. Maar een calorie is niets. Een calorie is een eenheid om de hoeveelheid energie (de grootheid) aan te geven. Net zo goed als de grootheden snelheid, tijd, afstand, massa en hun bijbehorende eenheden kilometer per uur, seconde, centimeters, kilogram.
Een calorie is de hoeveelheid energie die nodig is om één kubieke centimeter water met één graad Celsius te verwarmen. In de context van voeding verwijst het naar de energie die ons lichaam uit voedsel haalt door verbranding. De macronutriënten koolhydraten, eiwitten en vetten, zijn de leveranciers van deze energie:
- Koolhydraten en eiwitten: ongeveer 4 kilocalorieën per gram.
- Vetten: ongeveer 9 kilocalorieën per gram.
Een kilo lood is exact even zwaar als een kilo veren. Er is geen verschil in de kilo. Natuurlijk is lood absoluut niet hetzelfde als veren.
Hoe verwerkt je lichaam verschillende caloriebronnen?
Gezonde of ongezonde voeding levert je geen andere energie, het is de verpakking die het verschil maakt of je gezond of ongezond eet. Hoewel een calorie een calorie blijft, beïnvloedt de bron ervan hoe ons lichaam deze verwerkt. Dit gaat verder dan welke macronutriënten worden gegeten. Natuurlijk zit er verschil in de vertering en verbranding van de verschillende macronutriënten, zoals:
- Koolhydraten kunnen snelle pieken en dalen in de bloedsuikerspiegel veroorzaken, wat kan leiden tot energiedips en verhoogde eetlust.
- Vetten zorgen voor een stabielere en langdurigere energieafgifte en bevorderen een verzadigd gevoel.
- Eiwitten zijn bouwstenen als eerste en belangrijkste functie. Eiwitten consumeren we niet direct om als brandstof te dienen
Extreem bewerkte ‘voeding’ bestaat net als verse natuurlijke producten uit de koolhydraten, eiwitten en vetten. Allebei levert het energie bij verbranding. Energie, uitgedrukt in calorieën, en de macronutriënten kunnen niet als maatstaf dienen voor hoe gezond een product is.
Het is dus niet de calorie zelf, maar het product zelf dat bepaalt hoe ons lichaam reageert.
Calorieën en gewichtsbeheersing: wat écht telt
Het beoordelen van de gezondheid van voedsel enkel op basis van het aantal calorieën is misleidend en onzin. Een voedingsmiddel met weinig calorieën kan arm zijn aan essentiële voedingsstoffen, terwijl een calorierijk voedingsmiddel juist vol kan zitten met vitamines, mineralen en andere nuttige stoffen.
Maar je voedingspatroon bij houden op basis van calorieën (en macronutriënten) is ook zinloos. In veel dieet en fitness apps kun je bij houden wat je eet in een soort digitaal dagboekje. Superhandig! Veelal wordt er voor je uitgerekend hoeveel koolhydraten, eiwitten en vetten je hebt gegeten en de calorische waarde hiervan. Met het invullen van een paar gegevens als leeftijd, geslacht, lengte, gewicht, hoe actief je bent en wat je wilt bereiken, geeft de app ook nog eens een ‘gezond’ advies rondom deze waarden (de macronutriënten). Als je dieet gebaseerd is op deze waarden alleen, dan kan het dus heel goed zijn dat je aan het einde van de dag nog een stroopwafel, saucijzenbroodje of milkshake mag omdat het ‘binnen je macro’s past’. Maar ik hoop dat je het met me eens bent dat dergelijke ‘voedings’producten nooit gezond zijn.
Kleinere porties?
Ongezonde meuk wordt niet ineens gezond als je er minder van opschep.
Kiezen voor Gezond
Ik hoop dat je hierdoor begrijpt dat gezond eten of ongezond ‘eten’, niet afhangt van de calorische waarde. Een gezond of ongezond dieet zal veel meer de volgende volgorde moeten hebben:
- Wanneer/hoe vaak je eet (onderschat de kracht van intermittend fasting niet)
- Wat je eet
- Hoeveel je eet
Wil je meer weten over de kracht van oervoeding en hoe jij het kan toepassen?
Praktische tips voor een gezonde energiebalans
- Kies voor onbewerkte voedingsmiddelen: Deze bevatten meer belangrijke voedingsstoffen de bouwstenen en micronutriënten, wat bijdraagt aan een verzadigd gevoel en een stabiele energieafgifte.
- Eet voldoende: door de misplaatste focus op ‘calorieën’, zeker met de wens om af te vallen, wordt vaak te weinig gegeten. Dit werkt ondervoeding in de hand. Het lichaam kan dan niet optimaal functioneren.
- Balans is key: focus op eiwitten en vetten dit zorgt voor een evenwichtige energievoorziening en ondersteunt diverse lichaamsfuncties.
Door bewust te kiezen voor voedingsmiddelen die niet alleen energie leveren, maar ook rijk zijn aan essentiële voedingsstoffen, ondersteun je je algehele gezondheid en welzijn.
